رهنمودهاي تربيتي امام كاظم عليه السلام

مشخصات كتاب

شماره كتابشناسي ملي : ايران

عنوان و نام پديدآور : رهنمودهاي تربيتي امام كاظم عليه السلام

منشا مقاله : مسجد ،ش 141 ، شهريور 1388 : ص 98 - 101

توصيفگر : موسي بن جعفر (ع)، امام هفتم، 128 - 183ق.

توصيفگر : آموزش و پرورش +

توصيفگر : اسلام

توصيفگر : فرزندان

توصيفگر : كودكان

توصيفگر : احاديث

مقدمه

آنچه در امر تربيت مهم و اساسي است ارائه شيوه هاي اطمينان بخش تربيتي است كه ضمن دربرداشتن همه ابعاد زندگي انسان او را به سعادت حقيقي كه همان مقام قرب الهي است نائل گرداند و بي شك چنين شيوه هاي تربيتي جز از سيره قولي و عملي اسوه هاي راستين دين يعني معصومين (عليهم السلام) ميسر نيست. بدين جهت ضروري مي نمايد كه زندگاني معصومين (عليهم السلام) را بطور كامل و دقيق از منظر تربيت نگريست و از خلال سيره رفتاري و گفتاري آنها تربيت صحيح را عرضه نمود. در اين مقاله تلاش بر آن است كه گوشه هايي از سيره امام كاظم (عليه السلام) در تربيت فرزندان را هر چند ناقص به تصوير بكشانيم.

گام نخست در تربيت: انتخاب همسر

صالح بودن

آن حضرت از پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله وسلم) نقل مي كند كه رسول خدا (صلي الله عليه و آله وسلم) فرمود: خداوند فايده اي بهتر از همسر صالحه به انسان نداده تا وقتي او را مي بيند خوشحال گردد و هر گاه شوهر خارج از منزل است خود و مال شوهر را حفظ نمايد. [2] همچنين آن حضرت دعايي را به اصحاب تعليم دادند كه از خداوند طلب همسر صالح و مهربان كنند: «اللّهم ارزقني زوجة صالحة ودودا...» [3] و سفارش كردند كه اين دعا را بعد از نماز و قرائت سوره فاتحه و يس بخوانند. [4] .

كفو بودن

هم شأن بودن والدين، در تربيت اولاد نقش بسزايي دارد، چنانچه والدين از نظر سطح سواد و فرهنگ و مسائل اخلاقي و اعتقادي به هم نزديك نباشند دچار تضاد و ناهماهنگي در تربيت خواهند شد و تربيت مطلوب حاصل نخواهد گشت. امام كاظم (عليه السلام) در حديثي مي فرمايد: وانكحوا الاكفاء... با همسراني كه همسطح و كفو شما باشند ازدواج كنيد... [5] .

عاطفه همسر

فرزند بيش از هر چيز بويژه در دوران كودكي نياز به محبت دارد، با محبت بودن همسر از دو جهت اهميت دارد از طرفي كانون خانواده را صفاي بيشتر مي بخشد و باعث نيرو و توان بيشتر مدير خانواده يعني شوهر مي گردد و از طرف ديگر فرزندان تشنه محبت خود را از چشمه زلال محبت سيراب و روان آنها را طراوت مي بخشد. امام كاظم (عليه السلام) در دعايي كه به اصحاب تعليم دادند طلب همسر ودود و باعاطفه زياد را از خداوند، سفارش نمودند. [6] .

عفاف و پاكدامني همسر

عفاف و پاكدامني از معيارهاي ضروري انتخاب همسر است؛ زيرا فرزندان طيب و پاكيزه از دامان مادران پاكدامن و با عفت پرورش خواهند يافت. امام كاظم (عليه السلام) از رسول خدا (صلي الله عليه و آله وسلم) نقل مي كند كه فرمود: با زنان فلان طايفه ازدواج كنيد زيرا آنها با عفت هستند و زنان آنان نيز با عفتند و با زنان فلان طايفه ازدواج نكنيد زيرا آنان با عفت نيستند و زنانشان نيز با عفت نخواهند بود [7] و نيز علي بن جعفر مي گويد از برادرم سؤال كردم آيا استفاده از شير زني كه از راه زنا بچه زاييده صلاح هست؟ فرمود: استفاده از شير او و شير دختر او كه از زنا متولد شده صلاح نيست. [8] .

امام كاظم و انتخاب همسر شايسته

مادر امام رضا

از عون بن محمد كندي روايت شده كه من مردي را آگاهتر از علي بن ميثم به كارهاي ائمه (عليهم السلام) و ازدواجشان نديدم او مي گفت كه حميده مصفاة مادر حضرت ابوالحسن موسي بن جعفر (عليه السلام) كه از اشراف و بزرگان عجم بود كنيزي خريد و اسم آن تكتم بود و او در عقل و دين و احترام به حميده بهترين زن بود بطوري كه به احترام حميده هيچگاه در مقابل او نمي نشست، حميده به فرزندش گفت: پسرم من كنيزي بهتر از تكتم سراغ ندارم و شكي ندارم اگر فرزندي داشته باشد خداوند او را پاكيزه مي گرداند و من اين كنيز را به تو بخشيدم، درباره او سفارش به نيكي كن، آنگاه كه حضرت رضا (عليه السلام) از آن بانو متولد شد او را طاهره ناميد، نوزادش سالم بود و از او شير زيادي مي خورد، آن بانو درخواست كرد دايه اي بگيرند كه در شير دادن به او كمك كند. از او پرسيدند مگر شير تو كم شده؟ گفت شيرم كم نشده اما من اوراد، اذكار و عبادتهايي داشتم و از هنگامي كه فرزندم به دنيا آمد، كمتر به آنها مي رسم. [9] .

ام احمد (مادر شاهچراغ)

ام احمد تنها زني است كه امام كاظم (عليه السلام) در وصيتنامه خود از او ياد مي كند، مرحوم مجلسي درباره او مي نويسد: مادر احمد از زنان مورد احترام بود و امام كاظم (عليه السلام) علاقه شديدي به او داشت، هنگامي كه حضرت مي خواست از مدينه به سوي بغداد حركت كند، وديعه هاي امامت را پيش او سپرد و فرمود: هرگاه كسي پيش تو آمد، در هر وقتي از اوقات كه باشد و اين